بررسی تطبیقی الگوی سیاسی، مواضع و عملکرد اسلامگرایان مصر و ترکیه با تاکید بر دو حزب آزادی و عدالت (اخوان المسلمین) و عدالت و توسعه

تحولات سالهای اخیر در دو کشور ترکیه و مصر بگونه ای رقم خورد تا شرایط لازم برای حضور اسلام گرایان دو کشور فراهم گردد. در ترکیه تغییرات و نوسازی های صورت گرفته در قالب توسعه گرایی لیبرال محور موجب شد تا فضای سیاسی و اقتصادی ترکیه متاثر از کمالیسم با گشایش های قابل توجهی روبرو گردد و جریان اسلام گرای ترکیه پس از سخت گیریهای شدید حکومت بتواند در حداقلی از فعالیتهای سیاسی مشارکت نماید. اسلام گرایان که به رهبری اربکان تا سال 1997 به مرور مراحل صعود و کسب قدرت را سیر نموده بودند با فشار حکومت و پاسداران کمالیست محکوم به انحلال و تشکیل حزبی جدید گردیدند اما در نهایت و پس از تغییراتی در روش و ایدئولوژی و نیز انحلال و تشکیل احزابی با نامهای جدید، اسلامگرایان دچار اختلاف و انشعاب در اقدام سیاسی گردیدند و منتقدان به روشهای اربکان اقدام به تاسیس حزب عدالت و توسعه نمودند. اسلامگرایان جدید ترکیه که علیرغم مواضع و پیشینه اسلامی خود بنا به دلایل مختلف دیگر علاقه ای به صفت اسلامی برای حزب خود نبودند توانستند با بدست گرفتن قدرت در ترکیه علاوه بر ایجاد تغییرات و تحولات متعدد در حوزه های مختلف کشور اقدام به پدید آوردن تعریفی جدید از اسلامگرایی در عرصه فعالیت سیاسی نمودند. در مصر نیز اگرچه اسلامگرایان و در راس آنها اخوان المسلمین در طول سالیان متمادی فعالیت سیاسی در قالب مبارزه مسلحانه و یا در چارچوب قوانین سعی نمودند تا در تصمیم گیریهای کشور به ایفای نقش بپردازند ولیکن بدلیل حکومتهای مستبد و نیز ترس حکومت از اندیشه های اسلامی آنها نتوانستند مجالی برای حضور موثر در صحنه سیاست های رسمی کشور خود ایفا نمایند. پس از تحولات بیداری اسلامی در منطقه شمال آفریقا و سقوط مبارک فضا بگونه ای گردید تا شرایط برای حضور اسلامگرایان در قدرت فراهم گردد. اخوان المسلمین که سابقه ای طولانی و از سازمانی منسجم در مبارزات سیاسی برخوردار بود پس از تحولات مصر با بهره گیری از این مزیت قابل توجه، تاسیس حزب آزادی و عدالت و شرکت در انتخابات، قدرت سیاسی را در دست گرفت. این حضور در قدرت هرچند بیش از دو سال ادامه نداشت ولیکن زمان نسبتا مناسبی جهت محک خوردن نوع نگاه اخوان به اسلام سیاسی در عرصه سیاست عملی بود. همزمانی دوره ای از حکمرانی دو حزب در ترکیه و مصر باعث نزدیکی سران دو کشور و همسویی آنها در سیاستهای منطقه ای گردید اگرچه سوابق و نوع اسلامگرایی فعالان دو حزب حاکی از تمایز دیدگاهها و تمایلات آنها بود ولیکن وجود اسلام بعنوان عنصر اساسی در هویت سیاسی و گذشته آنها، تمایل سران دو کشور به برقراری ارتباطات نزدیک میان دو کشور در این دوره و نیز تمایل حاکمان مصر به الگو برداری از مدل ترکی باعث گردید تا در این تحقیق با توجه به این موضوع به بررسی نقاط اشتراک و افتراق دو حزب پرداخته شود.